Η λέπρα δεν πήρε ποτέ επικίνδυνες διαστάσεις στην Κύπρο, ωστόσο οι λιγοστοί ασθενείς της νόσου του Χάνσεν βίωσαν με το χειρότερο τρόπο στο πετσί τους… την εγκατάλειψη, τη φτώχεια, τον πόνο και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Το νησί «γνώρισε» τη λέπρα λίγο μετά το 1800, επί Τουρκοκρατίας. Με έντονα τα σημάδια της νόσου στα πρόσωπα τους, οι πρώτοι ασθενείς που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, άρχισαν να συγκεντρώνονται στην Πύλη Αμμοχώστου. Κοινωνικά αποκλεισμένοι από το σύνολο, ζητιάνευαν για να επιβιώσουν και κοιμόντουσαν στο έδαφος.
Θα τους εκτελούσαν, αλλά…
Σε μια βόλτα του στην πόλη, ο Τούρκος Πασάς της Κύπρου βρέθηκε μπροστά στη θέα των λεπρών, η οποία του προκάλεσε αποτροπιασμό. Αποφάσισε και διέταξε να εκτελεστούν, κάτι που τελικά δεν έγινε εξαιτίας της παρέμβασης του δραγουμάνου (διερμηνέας της Πύλης) Κορνέσιου Χατζηγεωργάκη. Εισηγήθηκε τη δημιουργία ενός χώρου για τη φιλοξενία τους και μάλιστα για το σκοπό αυτό δώρισε ένα μέρος από το τσιφλίκι του, στην περιοχή όπου σήμερα βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Δύο χρόνια πριν τον απαγχονισμό του στην Κωνσταντινούπολη (1809), ο Χατζηγεωργάκης δημιούργησε το 1807 το πρώτο λεπροκομείο, κοντά στο λατομείο της Αγίας Παρασκευής. Σύμφωνα με τις καταγραφές όσων έζησαν εκεί, η… Σπιναλόγκα της Κύπρου αποτελούσε ένα μικρό και αποκλεισμένο χωριό, στην άκρη της πόλης. Στη «μικρή κοιλάδα του πόνου» ή την «έπαυλη των λεπρών», όπως την αποκαλούσαν, οι λεπροί είχαν αναπτύξει μια δική τους κοινωνία στο περιθώριο.
Από τη Λεμεσό στη Νίμο
Στο μεταξύ, σύμφωνα με καταγραφές, περί τα τέλη του 19ου αιώνα ένας Κύπριος ασθενής ήταν ανάμεσα στους τέσσερις εξόριστους της Σύμης στη Νίμο, βραχονησίδα στο νότιο Αιγαίο.
Επρόκειτο για έναν μεσήλικα άνδρα από τη Λεμεσό, ο οποίος παντρεύτηκε στη Σύμη και στα 30 του χρόνια προσβλήθηκε από τη νόσο. Σε μια επίσκεψη γιατρού στη βραχονησίδα, ο Κύπριος του είχε εκμυστηρευτεί ότι δεν γνώριζε εάν οι γονείς του ήταν λεπροί, ωστόσο είχε αναφέρει ότι ο αδελφός του πατέρα του πέθανε από λέπρα όπως και δύο αδέλφια του.
Η γυναίκα του καταγόμενη από τη Σύμη, με την οποία συμβίωσε για περισσότερο από δύο χρόνια, δεν μολύνθηκε.
Δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, αλλά εξέλεγαν Πρόεδρο
Το 1881 το λεπροκομείο περιήλθε στη δικαιοδοσία της κυβέρνησης. Επί Αγγλοκρατίας και με τη θέσπιση του Περί Λεπρών Νόμου του 1891, προβλεπόταν η αναγκαστική απομόνωση των λεπρών, χωρίς ωστόσο να λαμβάνεται πρόνοια για την περίθαλψη τους.
Το 1895 κτίστηκε το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους, το οποίο αποτέλεσε σημείο αναφοράς.
Ο κάθε ένας από τους ασθενείς είχε το δικό του χώρο για να καλλιεργεί και να εκτρέφει ζώα, ωστόσο τους απαγορευόταν τότε να ψηφίσουν. Τα μέλη της κοινότητας εξέλεγαν το δικό τους Πρόεδρο, ενώ αργότερα είχαν δημιουργήσει και την οργάνωση ο «Πόνος». Στην απογραφή του 1901 καταγράφηκαν 135 ασθενείς.
Η πορεία του 1918
Η πραγματική μέριμνα για τη νοσηλεία των λεπρών στην Κύπρο ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930, ενώ περί τα τέλη της δεκαετίας του 1940 έφτασαν στο νησί -με μεγάλη καθυστέρηση- τα πρώτα θεραπευτικά φάρμακα.
Είχαν προηγηθεί μεγάλοι αγώνες των λεπρών, οι οποίοι από τη δεκαετία του 1910 άρχισαν να διεκδικούν τα δικαιώματα τους. Ενδεικτική ήταν η πορεία και εκδήλωση διαμαρτυρίας έξω από Κυβερνείο το 1918, για να ζητήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και φάρμακα.
Το κράτος αποφασίζει να τους παρέχει μηνιαίο εισόδημα και 13ο μισθό. Οι εσωτερικοί ασθενείς δικαιούνταν επιδόματα ρουχισμού, υγραερίου και Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού.
Παραλίγο… Σπιναλόγκα
Δίπλα στους λεπρούς ήταν ο -γεννημένος στην Αθήνα- Σουηδός αρχίατρος Χάϊντεσταμ, ο οποίος είχε τότε δώσει τις δικές του μεγάλες μάχες. Ο Χάϊντεσταμ είχε προτείνει να μεταφερθεί το Λεπροκομείο στις Κλείδες νήσους, απέναντι από τον Απόστολο Ανδρέα στο Ριζοκάρπασο. Η πρόταση απορρίφθηκε ως ασύμφορη.
Από το 1953, χάρη στη θεαματική πρόοδο της θεραπευτικής αγωγής, είχε αρχίσει σταδιακά να εφαρμόζεται η κατ’ οίκον νοσηλεία και σε κάποιο βαθμό η άρση των απάνθρωπων απαγορεύσεων. Σταδιακά εξαφανίζεται και η προκατάληψη της κοινωνίας.
Η μετεγκατάσταση στη Λάρνακα
Το Σεπτέμβριο του 1955 και εν μέσω του Απελευθερωτικού Αγώνα, οι αποικιοκράτες αποφάσισαν τη μετεγκατάσταση του λεπροκομείου στην Αλυκή της Λάρνακας. Η απόφαση προκάλεσε την έντονη αντίδραση των ασθενών, οι οποίοι έδωσαν -χωρίς αποτέλεσμα- μεγάλες μάχες για τη ματαίωση της.
Μαζί με τον Άγιο Χαράλαμπο…
Οι κάτοικοι της «έπαυλης των λεπρών» είχαν θέσει έναν και μόνο όρο: να μεταφερθεί στη Λάρνακα και το εκκλησάκι του Αγίου Χαραλάμπους. Η μεταφορά έγινε μέχρι και την τελευταία πέτρα και το λεπροκομείο μετονομάστηκε σε Στέγη Άγιος Χαράλαμπος.
Το χωριό περιελάμβανε χώρους διαμονής για τους 100 περίπου κάτοικους, καφενείο, ιατρείο, αλλά και έναν μικρό κινηματογράφο.
Τα τελευταία χρόνια, στην περιοχή ζούσαν κάποιοι -μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού- ηλικιωμένοι. Το 2014 το Υπουργικό αποφάσισε να αξιοποιήσει την περιοχή για τη δημιουργία τμημάτων του Πανεπιστημίου Κύπρου και Πάρκου.
Πηγή: Cyprustimes.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου