Ήδη από την πρώτη μέρα του πραξικοπήματος ο Βάσος Λυσσαρίδης, αρχηγός τότε της ΕΔΕΚ, ήταν στόχος των πραξικοπηματιών για πολλούς λόγους.
Πρώτα απ’ όλα, ήταν ένας από τους πιο πιστούς υποστηρικτές του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, το κόμμα του και ο ίδιος ανέπτυξε ένα αδιάλλακτο αντιχουντικό αγώνα, είχε υπό τις διαταγές του ένοπλες ομάδες που αντιστάθηκαν ένοπλα στο πραξικόπημα και μετά την τουρκική εισβολή επεδίωκε την άμεση επιστροφή του Μακαρίου.
Το πρωί της 30ής Αυγούστου 1974, ο Δώρος Λοΐζου ανέλαβε να μεταφέρει τον Πρόεδρο της ΕΔΕΚ στο γραφείο του, στο κέντρο της Λευκωσίας. Καθώς το αυτοκίνητο με οδηγό τον Δώρο, τη σύζυγό του Βαρβάρα και τον Λυσσαρίδη περνούσε από τη γέφυρα της οδού Κάνιγκος, δέχτηκε τα πυρά των δολοφόνων φασιστοειδών, οι οποίοι ήταν τέσσερεις τον αριθμό και διέφυγαν με δύο αυτοκίνητα. Τα πυρά των αυτομάτων δεν βρήκαν όμως τον κύριό τους στόχο, τον Λυσσαρίδη, αλλά τραυμάτισαν θανάσιμα τον Δώρο Λοΐζου.
Ο Λοΐζου μεταφέρθηκε νεκρός στο νοσοκομείο, ο Λυσσαρίδης τραυματίστηκε από τα σπασμένα γυαλιά και μεταφέρθηκε και αυτός στο νοσοκομείο, ενώ η Βαρβάρα Λοΐζου έπαθε νευρικό κλονισμό. Σε λίγη ώρα έφθασε στο νοσοκομείο ο Γλαύκος Κληρίδης και ο νέος Πρέσβυς της Ελλάδας στην Κύπρο Μιχάλης Δούντας, που παρέλαβε τον Λυσσαρίδη και τον μετέφερε στην ελληνική πρεσβεία.
Αμέσως μετά τη δολοφονία ήταν φυσικό να υπάρχει ανησυχία για τυχόν αντίποινα από πλευράς των οπαδών της ΕΔΕΚ. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ΕΔΕΚ ήταν η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη που αντιστάθηκε ένοπλα στο πραξικόπημα της ΕΟΚΑ Β’. Έτσι οι Εδεκίτες κατείχαν όπλα. Το ίδιο συνέβαινε και με μέλη της ΕΟΚΑ Β’, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος αντιποίνων από πλευράς ΕΔΕΚ, που θα οδηγούσε σε μια εσωτερική ανωμαλία, τη στιγμή που τα τουρκικά στρατεύματα είχαν ήδη καταλάβει το 38% του νησιού.
Παρ' όλα αυτά, οι φόβοι δεν επιβεβαιώθηκαν και αναμφίβολα σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε ο Λυσσαρίδης. Ο Αρχηγός της ΕΔΕΚ με δηλώσεις του, έξω από το νοσοκομείο αλλά και έξω από την ελληνική πρεσβεία, κάλεσε τον λαό και ιδιαίτερα τους οπαδούς του σε αυτοσυγκράτηση. Το ίδιο έκανε επίσης και η ΕΔΕΚ με δική της ανακοίνωση.
Στις 31 Αυγούστου 1974 έγινε και η κηδεία του Δώρου Λοΐζου. Ήδη από το πρωΐ συγκεντρώθηκε στο σημείο της δολοφονίας απλός κόσμος και οπαδοί της ΕΔΕΚ. Ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ, μαζί με στελέχη του κόμματός του, τέθηκε επικεφαλής μιας πορείας που κατέληξε στο σπίτι του Δώρου Λοΐζου και από εκεί, ξεκίνησε μια πομπή που κατέληξε στον ναό όπου θα γινόταν η νεκρώσιμη ακολουθία, της οποίας προέστη ο τότε Μητροπολίτης Πάφου και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’.
Το πρωί της 30ής Αυγούστου 1974, ο Δώρος Λοΐζου ανέλαβε να μεταφέρει τον Πρόεδρο της ΕΔΕΚ στο γραφείο του, στο κέντρο της Λευκωσίας. Καθώς το αυτοκίνητο με οδηγό τον Δώρο, τη σύζυγό του Βαρβάρα και τον Λυσσαρίδη περνούσε από τη γέφυρα της οδού Κάνιγκος, δέχτηκε τα πυρά των δολοφόνων φασιστοειδών, οι οποίοι ήταν τέσσερεις τον αριθμό και διέφυγαν με δύο αυτοκίνητα. Τα πυρά των αυτομάτων δεν βρήκαν όμως τον κύριό τους στόχο, τον Λυσσαρίδη, αλλά τραυμάτισαν θανάσιμα τον Δώρο Λοΐζου.
Ο Λοΐζου μεταφέρθηκε νεκρός στο νοσοκομείο, ο Λυσσαρίδης τραυματίστηκε από τα σπασμένα γυαλιά και μεταφέρθηκε και αυτός στο νοσοκομείο, ενώ η Βαρβάρα Λοΐζου έπαθε νευρικό κλονισμό. Σε λίγη ώρα έφθασε στο νοσοκομείο ο Γλαύκος Κληρίδης και ο νέος Πρέσβυς της Ελλάδας στην Κύπρο Μιχάλης Δούντας, που παρέλαβε τον Λυσσαρίδη και τον μετέφερε στην ελληνική πρεσβεία.
Αμέσως μετά τη δολοφονία ήταν φυσικό να υπάρχει ανησυχία για τυχόν αντίποινα από πλευράς των οπαδών της ΕΔΕΚ. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η ΕΔΕΚ ήταν η μόνη οργανωμένη πολιτική δύναμη που αντιστάθηκε ένοπλα στο πραξικόπημα της ΕΟΚΑ Β’. Έτσι οι Εδεκίτες κατείχαν όπλα. Το ίδιο συνέβαινε και με μέλη της ΕΟΚΑ Β’, με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος αντιποίνων από πλευράς ΕΔΕΚ, που θα οδηγούσε σε μια εσωτερική ανωμαλία, τη στιγμή που τα τουρκικά στρατεύματα είχαν ήδη καταλάβει το 38% του νησιού.
Παρ' όλα αυτά, οι φόβοι δεν επιβεβαιώθηκαν και αναμφίβολα σημαντικό ρόλο σ’ αυτό έπαιξε ο Λυσσαρίδης. Ο Αρχηγός της ΕΔΕΚ με δηλώσεις του, έξω από το νοσοκομείο αλλά και έξω από την ελληνική πρεσβεία, κάλεσε τον λαό και ιδιαίτερα τους οπαδούς του σε αυτοσυγκράτηση. Το ίδιο έκανε επίσης και η ΕΔΕΚ με δική της ανακοίνωση.
Στις 31 Αυγούστου 1974 έγινε και η κηδεία του Δώρου Λοΐζου. Ήδη από το πρωΐ συγκεντρώθηκε στο σημείο της δολοφονίας απλός κόσμος και οπαδοί της ΕΔΕΚ. Ο Πρόεδρος της ΕΔΕΚ, μαζί με στελέχη του κόμματός του, τέθηκε επικεφαλής μιας πορείας που κατέληξε στο σπίτι του Δώρου Λοΐζου και από εκεί, ξεκίνησε μια πομπή που κατέληξε στον ναό όπου θα γινόταν η νεκρώσιμη ακολουθία, της οποίας προέστη ο τότε Μητροπολίτης Πάφου και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Α’.
Μετά την τέλεση της νεκρώσιμης ακολουθίας, εκφωνήθηκε ο επικήδειος λόγος από τον Βάσο Λυσσαρίδη. Ακολούθησε επικήδειος λόγος εκ μέρους της Ένωσης Αγωνιστών Πάφου. Τέλος, η Βαρβάρα Λοΐζου, η οποία δεν μπορούσε να μιλήσει από τη συγκίνηση και απλώς είπε ένα σύνθημα που, σύμφωνα με την εφημερίδα «Τα Νέα», συγκινούσε τον Δώρο Λοΐζου, «Ένας είναι ο αρχηγός: Ο Βάσος Λυσσαρίδης». Ακολούθησε η ταφή του Δώρου Λοΐζου στο κοιμητήριο Κωνσταντίνου και Ελένης.
Η θυσία του Δώρου, 41 χρόνια μετά, παραμένει αδικαίωτη. Παρ' όλα αυτά, η μνήμη του και τα ποιήματά του είναι εκεί, για να μας θυμίζουν πως πρέπει να «ρεζιλέψουμε τους οπαδούς του συρματοπλέγματος... διεκδικώντας Ψωμί και Λευτεριά».
Η θυσία του Δώρου, 41 χρόνια μετά, παραμένει αδικαίωτη. Παρ' όλα αυτά, η μνήμη του και τα ποιήματά του είναι εκεί, για να μας θυμίζουν πως πρέπει να «ρεζιλέψουμε τους οπαδούς του συρματοπλέγματος... διεκδικώντας Ψωμί και Λευτεριά».
Ο Βάσος Λυσσαρίδης με τα ρούχα ακόμα ματωμένα, με το αίμα του Δώρου Λοΐζου επάνω, μιλά λίγα λεπτά μετα την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του:
Ακούστε το τραγούδι "Λεύτερος" σε στίχους Δώρου Λοϊζου:
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ
Ιστορικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου